Rajsko (powiat oświęcimski)
| ||
 Pałac w Rajsku | ||
Państwo |  Polska | |
Województwo | małopolskie | |
Powiat | oświęcimski | |
Gmina | Oświęcim | |
| Wysokość | 240 m n.p.m. | |
Liczba ludności (2007) | 1440 | |
Strefa numeracyjna | (+48) 33 | |
Kod pocztowy | 32-600[1] | |
Tablice rejestracyjne | KOS | |
SIMC | 0064046 | |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Oświęcim   Rajsko | ||
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego  Rajsko | ||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  Rajsko | ||
Położenie na mapie Polski  Rajsko | ||
 50°00′34,8″N 19°11′00,0″E/50,009667 19,183333 | ||
Rajsko – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie oświęcimskim, w gminie Oświęcim.
Spis treści
1 Części wsi
2 Historia
2.1 Rzeczpospolita Obojga Narodów
2.2 Zabór austriacki
2.3 II wojna światowa
2.4 Okres powojenny
3 Przypisy
Części wsi |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0064052 | Cegielnia | część wsi |
| 0064069 | Majer | część wsi |
| 0064075 | Obrocznia | część wsi |
Historia |
Rajsko jako Kajsko na mapie Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego – mapa Abrahama Orteliusa z 1603.
Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w 1272 jako Raysko w dokumencie księcia Władysława opolskiego, w którym nadał on wieś Hermanowi Surnagelowi aby ten osadził ją na prawie niemieckim[4].
Wieś politycznie znajdowała się początkowo w granicach piastowskiego (polskiego) księstwa opolsko-raciborskiego. W 1290 w wyniku trwającego od śmierci księcia Władysława opolskiego w 1281/1282 rozdrobnienia feudalnego tegoż księstwa powstało nowe księstwo cieszyńskie-oświęcimskie, z którego w 1315 wyodrębniło się księstwo oświęcimskie[5]. Od 1327 księstwo oświęcimskie stanowiło lenno Królestwa Czech, a w 1457 zostało wykupione przez króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka. W towarzyszącym temu dokumencie sprzedaży księstwa Koronie Polskiej wystawionym przez Jana IV oświęcimskiego 21 lutego 1457 miejscowość wymieniona została jako Raysko[6].
Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Raysko wymienia w latach (1470-1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis a jako właściciela podaje Michała Skidzińskiego[7].
Rzeczpospolita Obojga Narodów |
W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim miejscowość leżała w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772[5]. W XVII w. w dworze w Rajsku ujęto zbójnika Wojciecha Klimczoka.
Zabór austriacki |
Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii. W 1784 roku właścicielem Rajska oraz Klucznikowic był szlachcic Dembiński z rodu Dembińskich herbu Rawicz[5]. W 1803 roku urodził się tutaj Jan Kanty Rzesiński, polski prawnik, filozof, literat, polityk.
II wojna światowa |
4 września 1939 roku odbył się bój pod Rajskiem. Oddziały majora Piotra Ryby walczyły z niemieckim wojskiem. W czasie niemieckiej okupacji wieś została wcielona do III Rzeszy oraz całkowicie wysiedlona ze względu na rozbudowę niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.
Okres powojenny |
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.
Przypisy |
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. s. według wyboru. [dostęp 2014–03–09].
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 18.11.2015].
↑ Julian Zinkow: Oswięcim i okolice. Przewodnik monograficzny. Oświęcim: Wydawnictwo „PLATAN“, 1994, s. 160. ISBN 83-7094-002-1.
↑ abc Jan Nepomucen Gątkowski: Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego. Lwów: nakład autora, 1867, s. 8,12.
↑ Krzysztof Prokop: Księstwa oświęcimskie i zatorskie wobec Korony Polskiej w latach 1438-1513. Dzieje polityczne. Kraków: PAU, 2002, s. 151. ISBN 83-88857-31-2.
↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, s. 225.
| |||||||||||||||||
